KULÜPLER ELİTLER VE TARAFTAR

OLMAZ OLMAZ DEME OLMAZ OLMAZ DE!



Hiç şüphesiz futbolda tuttuğu takımın bir parçasına sahip olmak her taraftarın rüyasıdır.Ama bir ‘fan’ ne normal bir tüketici ne de normal bir yatırımcı değildir. O nedenle de bir futbol kulübüne yapılan yatırım karlılık amacıyla değil o renklere olan tutku nedeniyledir.

Yapılan araştırmalarda taraftarların tuttukları kulüplerin yönetiminde söz sahibi olma isteği %83 civarında. 

Mevcut ekonomik şartlarda bu biraz aykırı gözükse de büyük kulüplerin zengin iş adamları (Rus - Çin), hatta devletler (Katar, Birleşik Arap Emirlikleri vs) tarafından birer birer satın alınmaları, taraftarların kulüplerinin ellerinden gittiği hissine kapılmalarına yol açtığı bir gerçek.

Taraftarların kulüp yönetimine girme şekilleri ise her kulübün sosyal ve hukuki durumuna göre değişmektedir.

İspanya’da 4 kulübe, özel durumları gözönüne alınarak, dernek şeklinde kalma ayrıcalığı tanınmıştır Bunlar Barcelona (Katalonya bölgesi takımı 150.000 socios) Real Madrid (Başkent elitleri takımı 80.000 socios) Osasuna ( Bask bölgesi takımı 15.000 socios) Atletico Bilbao (Bask bölgesi takımı 35.000 socios) kulüpleridir. Diğer kulüpler şirketleşmiş ve İspanyolların bir kaç yıl önce çıkarttıkları kanun icabı yönetime talip olanlardan dönemlerinde oluşabilecek zararları şahsen karşılayacaklarına dair teminat alınmaktadır. Yukarıda adını verdiğimiz 4 kulüpte ise (socios) taraftarlar üye olarak genel kurullara katılmakta ve kulüple ilgili kararlarda söz sahibi olmaktadırlar.

İngiltere’de 1990 da 1.lig ‘Premier League’ olduğundan bu yana taraftar oluşumları kulüplerinde bir ‘yer’ edinmeyi talep etmeye başladılar. Bunun sonucunda ilk TRUST taraftar kuruluşu olarak 1992 de, iflası istenen Northampton Town’da kuruldu. 2000 yılında Birleşik krallık hükümeti ‘fan’ların kulüpteki ‘rolünü’ savunma amacıyla, Supporter Direct (Doğrudan Taraftar) organizasyonlarına destek kararı aldı. Günümüzde, hepsi kulüpler nezdinde faal olmasa da 170 taraftar TRUST’ü bulunmaktadır.Bu TRUST’lerin gerçekte amaçları, takımlarının hissedarı olmak, hatta çoğunluğu ele geçirip yönetime direk olarak katılmak olarak özetlenebilir. Örneğin 2013 te Portsmouth kayyuma sevk edildiğinde, bunu önceden kestiren taraftarların 2009 da kurdukları POMPEY SUPPORTERS TRUST taraftar derneği 2300 üyesi iştirakıyla 2,5 milyon sterlin yatırarak çoğunluğu ele geçirmişti. Bugün itibarıyla bu taraftar oluşumu kulübün hisselerinin %51 ini (yani çoğunluğu) elinde tutmaktadır. Kulüp doğru yönetimle halen İngiltere 3. liginde ve hiç te fena sayılmayacak 8.ci pozisyonundadır.(24 takım arasında).

Premier League ‘in ‘elit’ kulüplerinden SWANSEA City’de durum benzer şekilde, bir Amerikan konsorsiyum’u kulübe 100 milyon sterlin yatırıp aldığında hisselerin %21,1 i taraftar derneklerinde kalmıştır. Swansea taraftarları 2001 de kulüp 4. ligde oynarken harekete geçerek aldıkları bu hisseleri derneklerine kazandırdıklarından, halen hatırı sayılır şekile yönetimde söz sahibidir.

Stefan Szymanski (Michigan Üniversitesi - Futbol Ekonomisi) Swansea taraftarlarının bu TRUST’ünü, taraftarın kulüp yönetiminde söz sahibi olma operasyonlarının en başarılı örneği olarak tanımlamaktadır. Borç yapılandırılması, uzman yönetici seçimi, yatırımcıların kulübe yatırımlarının artırılması, yeni bir stat inşaatı için lobbying,isim ve kariyer sahibi teknik direktör transferi ayrıca taraftarların stada daha çok çekilmesini sağlayacak projelerin üretilmesi konularında önemli rol oynamışlardır. Bunun sonucunda SWANSEA 2011 yılında çıktığı Premier League’de kalıcı olmuş ve hatta ‘elit’ kulüplerin içine girmiştir. 2010 tarihinde ARSENAL taraftarları Arsenal Fanshare Society Ltd derneğini kurarak kulüp hisselerini hep beraber satın alam amacıyla şirketleşmiştir.Arsenal’in satışa açık 62117 hissesinin 116 sini satın alarak ellerine geçirdiler. Bu da sermayenin %0,2 sine tekabül etmektedir ve taraftar kuruluşunu 3. büyük hissedar yapmıştır. Günümüzde her hissenin değeri 14.000.-sterlin Taraftarlar ellerindeki hisselerin 100er parçaya bölerek aralarında çektikleri kura ile genel Kurulda kendilerini temsil edecek üyelerini seçmekte ve yönetime az da olsa katkıda bulunmaktadırlar. Bu arada hisselerin %95 i 2 büyük yatırımcının elinde olduğundan ve satın alınma imkanı olmadığından 2015 ten bu yana taraftar derneği alım yapmayı durdurmuş bulunmaktadır.

Almanya’da ise durum farklıdır. %50+1 kuralı uyarınca, kar amacı gütmeyen dernekler çoğunluğu ellerinde tutmaktadır. Kar olduğunda bu doğrudan yatırım olarak kulübe dönmektedir. Ayrıca bu yolla kulüpler yabancı yatırımcıların satın alma ihtimalinin önüne geçmiş bulunmaktadırlar. Dolayısıyla bu düzen korunma amaçlı olarak sürdürülmekte.

HAMBOURG’da ise bir başka ‘uç’ örnek söz konusu.50.000 üyeli kulübün bazı taraftar dernekleri direk olarak kulüp yönetiminde söz sahibi. Fakat kulübün günümüzdeki durumu gözönüne alınırsa, bu çok ta iyi bir örnek değil.(Hambourg bu yıl küme düştü)

187.000 üyeli BAYERN MUNICH’te hisselerin %75i yine dernek elinde. Fakat bu kulüpte ‘denetim kurullarında’ taraftar derneklerinin bir rolü yok. Kulüp eski futbolcuların hakim olduğu bu kurullar tarafından yönetilmekte taraftar dernekleri dolaylı katkı vermektedirler. Bayern günümüzde en başarılı yönetilen kulüplerin en başında gelmektedir.

Fransa ise bu konuda emekleme devrinde. Sadece bazı küçük taraftar hareketleri ve bu yönde çalışmaları söz konusu. 2008 den bu yana LE HAVRE taraftar dernekleri federasyonu (birliği) kulüp şirketinde küçük bir paya sahip. NANTES’ ta ise taraftarlar bir şirket kurarak kulüpleri hisse satışına karar verirse almak üzere hazırlanmışlardır. 2017 de Fransa’nın köklü kulüplerinden GUINGAMP (Didier Drogba’nın yetiştiği kulüp) hisselerinin satışını taraftarlarına açmış ve üyelik hakkını tanımıştır. 15.000 taraftar 40ar euro vererek üye olmuş ve takımlarını desteklemiştir. AS SAİNT ETIENNE başkan vasıtasıyla, taraftarlarına hisse satışı yaparak yönetime katılma imkanı sağlayacaklarını geçenlerde açıklamış bulunmakta.





İflasını bildiren BASTIA 4. lige düşecekken kulübün taraftar dernekleri bir ‘crowdfunding’ kampanyası başlatmış 6000 taraftardan 50şer euro toplayarak üye olmuş kulüplerinin mali olarak biraz da olsa nefes almasını sağlamışlardır. Marsilya’da 2016 da Massilia Socios Club taraftar derneği kurulmuş ve O.MARSEILLE’in hisselerinin bir kısmına talip olduklarını açıklamışlardır.

Görüldüğü gibi taraftarın organize olarak dernekler veya küçük Ltd Şirketler şeklinde kulüplerinin sermayesine hisse senedi alarak girmelerinin önünde hiç bir ülkede engel yoktur. Kimse kimseyi manipülasyon borsa karıştırıcılığı vs ile suçlamamakta ve daha bir fikir oluşurken hemen olumsuz yaklaşmamaktadır. 

Biz de ise #GalatasarayPhoenixvarmısın dediğimizde hemen suçlamalar, para toplamanın mahsurları vs dile getirilmiş ve dolaylı da olsa engellenmeye çalışılmıştır. 

Ben karınca kararınca ve söz verdiğim gibi doğruları dile getirerek taraftarımın yanında olmaya devam edeceğim. Karar zaten onların: VARMISIN?