KULÜPLER ELİTLER VE TARAFTAR

OLMAZ OLMAZ DEME OLMAZ OLMAZ DE!



Hiç şüphesiz futbolda tuttuğu takımın bir parçasına sahip olmak her taraftarın rüyasıdır.Ama bir ‘fan’ ne normal bir tüketici ne de normal bir yatırımcı değildir. O nedenle de bir futbol kulübüne yapılan yatırım karlılık amacıyla değil o renklere olan tutku nedeniyledir.

Yapılan araştırmalarda taraftarların tuttukları kulüplerin yönetiminde söz sahibi olma isteği %83 civarında. 

Mevcut ekonomik şartlarda bu biraz aykırı gözükse de büyük kulüplerin zengin iş adamları (Rus - Çin), hatta devletler (Katar, Birleşik Arap Emirlikleri vs) tarafından birer birer satın alınmaları, taraftarların kulüplerinin ellerinden gittiği hissine kapılmalarına yol açtığı bir gerçek.

Taraftarların kulüp yönetimine girme şekilleri ise her kulübün sosyal ve hukuki durumuna göre değişmektedir.

İspanya’da 4 kulübe, özel durumları gözönüne alınarak, dernek şeklinde kalma ayrıcalığı tanınmıştır Bunlar Barcelona (Katalonya bölgesi takımı 150.000 socios) Real Madrid (Başkent elitleri takımı 80.000 socios) Osasuna ( Bask bölgesi takımı 15.000 socios) Atletico Bilbao (Bask bölgesi takımı 35.000 socios) kulüpleridir. Diğer kulüpler şirketleşmiş ve İspanyolların bir kaç yıl önce çıkarttıkları kanun icabı yönetime talip olanlardan dönemlerinde oluşabilecek zararları şahsen karşılayacaklarına dair teminat alınmaktadır. Yukarıda adını verdiğimiz 4 kulüpte ise (socios) taraftarlar üye olarak genel kurullara katılmakta ve kulüple ilgili kararlarda söz sahibi olmaktadırlar.

İngiltere’de 1990 da 1.lig ‘Premier League’ olduğundan bu yana taraftar oluşumları kulüplerinde bir ‘yer’ edinmeyi talep etmeye başladılar. Bunun sonucunda ilk TRUST taraftar kuruluşu olarak 1992 de, iflası istenen Northampton Town’da kuruldu. 2000 yılında Birleşik krallık hükümeti ‘fan’ların kulüpteki ‘rolünü’ savunma amacıyla, Supporter Direct (Doğrudan Taraftar) organizasyonlarına destek kararı aldı. Günümüzde, hepsi kulüpler nezdinde faal olmasa da 170 taraftar TRUST’ü bulunmaktadır.Bu TRUST’lerin gerçekte amaçları, takımlarının hissedarı olmak, hatta çoğunluğu ele geçirip yönetime direk olarak katılmak olarak özetlenebilir. Örneğin 2013 te Portsmouth kayyuma sevk edildiğinde, bunu önceden kestiren taraftarların 2009 da kurdukları POMPEY SUPPORTERS TRUST taraftar derneği 2300 üyesi iştirakıyla 2,5 milyon sterlin yatırarak çoğunluğu ele geçirmişti. Bugün itibarıyla bu taraftar oluşumu kulübün hisselerinin %51 ini (yani çoğunluğu) elinde tutmaktadır. Kulüp doğru yönetimle halen İngiltere 3. liginde ve hiç te fena sayılmayacak 8.ci pozisyonundadır.(24 takım arasında).

Premier League ‘in ‘elit’ kulüplerinden SWANSEA City’de durum benzer şekilde, bir Amerikan konsorsiyum’u kulübe 100 milyon sterlin yatırıp aldığında hisselerin %21,1 i taraftar derneklerinde kalmıştır. Swansea taraftarları 2001 de kulüp 4. ligde oynarken harekete geçerek aldıkları bu hisseleri derneklerine kazandırdıklarından, halen hatırı sayılır şekile yönetimde söz sahibidir.

Stefan Szymanski (Michigan Üniversitesi - Futbol Ekonomisi) Swansea taraftarlarının bu TRUST’ünü, taraftarın kulüp yönetiminde söz sahibi olma operasyonlarının en başarılı örneği olarak tanımlamaktadır. Borç yapılandırılması, uzman yönetici seçimi, yatırımcıların kulübe yatırımlarının artırılması, yeni bir stat inşaatı için lobbying,isim ve kariyer sahibi teknik direktör transferi ayrıca taraftarların stada daha çok çekilmesini sağlayacak projelerin üretilmesi konularında önemli rol oynamışlardır. Bunun sonucunda SWANSEA 2011 yılında çıktığı Premier League’de kalıcı olmuş ve hatta ‘elit’ kulüplerin içine girmiştir. 2010 tarihinde ARSENAL taraftarları Arsenal Fanshare Society Ltd derneğini kurarak kulüp hisselerini hep beraber satın alam amacıyla şirketleşmiştir.Arsenal’in satışa açık 62117 hissesinin 116 sini satın alarak ellerine geçirdiler. Bu da sermayenin %0,2 sine tekabül etmektedir ve taraftar kuruluşunu 3. büyük hissedar yapmıştır. Günümüzde her hissenin değeri 14.000.-sterlin Taraftarlar ellerindeki hisselerin 100er parçaya bölerek aralarında çektikleri kura ile genel Kurulda kendilerini temsil edecek üyelerini seçmekte ve yönetime az da olsa katkıda bulunmaktadırlar. Bu arada hisselerin %95 i 2 büyük yatırımcının elinde olduğundan ve satın alınma imkanı olmadığından 2015 ten bu yana taraftar derneği alım yapmayı durdurmuş bulunmaktadır.

Almanya’da ise durum farklıdır. %50+1 kuralı uyarınca, kar amacı gütmeyen dernekler çoğunluğu ellerinde tutmaktadır. Kar olduğunda bu doğrudan yatırım olarak kulübe dönmektedir. Ayrıca bu yolla kulüpler yabancı yatırımcıların satın alma ihtimalinin önüne geçmiş bulunmaktadırlar. Dolayısıyla bu düzen korunma amaçlı olarak sürdürülmekte.

HAMBOURG’da ise bir başka ‘uç’ örnek söz konusu.50.000 üyeli kulübün bazı taraftar dernekleri direk olarak kulüp yönetiminde söz sahibi. Fakat kulübün günümüzdeki durumu gözönüne alınırsa, bu çok ta iyi bir örnek değil.(Hambourg bu yıl küme düştü)

187.000 üyeli BAYERN MUNICH’te hisselerin %75i yine dernek elinde. Fakat bu kulüpte ‘denetim kurullarında’ taraftar derneklerinin bir rolü yok. Kulüp eski futbolcuların hakim olduğu bu kurullar tarafından yönetilmekte taraftar dernekleri dolaylı katkı vermektedirler. Bayern günümüzde en başarılı yönetilen kulüplerin en başında gelmektedir.

Fransa ise bu konuda emekleme devrinde. Sadece bazı küçük taraftar hareketleri ve bu yönde çalışmaları söz konusu. 2008 den bu yana LE HAVRE taraftar dernekleri federasyonu (birliği) kulüp şirketinde küçük bir paya sahip. NANTES’ ta ise taraftarlar bir şirket kurarak kulüpleri hisse satışına karar verirse almak üzere hazırlanmışlardır. 2017 de Fransa’nın köklü kulüplerinden GUINGAMP (Didier Drogba’nın yetiştiği kulüp) hisselerinin satışını taraftarlarına açmış ve üyelik hakkını tanımıştır. 15.000 taraftar 40ar euro vererek üye olmuş ve takımlarını desteklemiştir. AS SAİNT ETIENNE başkan vasıtasıyla, taraftarlarına hisse satışı yaparak yönetime katılma imkanı sağlayacaklarını geçenlerde açıklamış bulunmakta.





İflasını bildiren BASTIA 4. lige düşecekken kulübün taraftar dernekleri bir ‘crowdfunding’ kampanyası başlatmış 6000 taraftardan 50şer euro toplayarak üye olmuş kulüplerinin mali olarak biraz da olsa nefes almasını sağlamışlardır. Marsilya’da 2016 da Massilia Socios Club taraftar derneği kurulmuş ve O.MARSEILLE’in hisselerinin bir kısmına talip olduklarını açıklamışlardır.

Görüldüğü gibi taraftarın organize olarak dernekler veya küçük Ltd Şirketler şeklinde kulüplerinin sermayesine hisse senedi alarak girmelerinin önünde hiç bir ülkede engel yoktur. Kimse kimseyi manipülasyon borsa karıştırıcılığı vs ile suçlamamakta ve daha bir fikir oluşurken hemen olumsuz yaklaşmamaktadır. 

Biz de ise #GalatasarayPhoenixvarmısın dediğimizde hemen suçlamalar, para toplamanın mahsurları vs dile getirilmiş ve dolaylı da olsa engellenmeye çalışılmıştır. 

Ben karınca kararınca ve söz verdiğim gibi doğruları dile getirerek taraftarımın yanında olmaya devam edeceğim. Karar zaten onların: VARMISIN?

OLMAZ DİYENLERE

supporters et Gouvernance des cLubs
Sans doute est-ce le rêve de la plupart des supporters de football : « posséder » une part de leur club de cœur. Mais un « fan » n’est ni un consommateur, ni un investisseur comme un autre. Cet inves- tissement n’aurait pas pour but la recherche de rendement mais répondrait plutôt à la « passion »154. Dans notre enquête sur le « supportérisme »155, 85 % des enquêtés commentaient les matchs en disant « on a gagné » lorsque leur club était vainqueur et 83 % étaient favorables au fait que se développent en France des formes de « participation » des supporters à la « gouvernance » des clubs. Cette volonté peut apparaître quelque peu anachronique dans le contexte économique actuel décrit précédemment (cf. chapitre 1) où la plu- part des clubs sont maintenant possédés par de riches propriétaires. Mais peut-être est-ce aussi une réaction à cette tendance, les suppor- ters se sentant dépossédés de leur équipe de football ?
154. J. Baudrillard, Le système des objets, 1968.
155. L. Arrondel et R. Duhautois, « Grande enquête sur le supportérisme », mimeo, 2016.

165

Il existe déjà des formes de participation des supporters à la gou- vernance de certains clubs de football. Cette participation dépend des statuts des clubs professionnels.
En Espagne, il existe des Socios dans quatre clubs dont nous avons déjà parlé dans le chapitre 1.
En Angleterre, depuis le début des années 1990 et la création de la Premier League, des mouvements de supporters revendiquent une place dans les clubs. Le premier trust anglais fut créé à Northampton Town en janvier 1992 au moment, comme c’est souvent le cas, de la faillite du club. En 2000, le gouvernement du Royaume-Uni a financé la création de Supporter Direct, un organisme chargé de défendre le rôle des fans auprès des clubs qu’ils supportent. Il existe aujourd’hui 170 Supporter Trusts au Royaume-Uni, tous n’ayant cependant pas de représentation au sein des clubs. Ces trusts sont susceptibles de racheter des actions de leur équipe et peuvent dans certains cas être actionnaire majoritaire. C’est le cas depuis 2013 du club de Portsmouth : suite à son redressement judiciaire, l’équipe a été reprise par la « Pompey Supporters Trust » (crée en 2009) regroupant 2 300 fans qui ont injecté près de 2,5 millions de livres sterling pour en prendre le contrôle. Aujourd’hui, ce trust est l’actionnaire principal du club, propriétaire de 51 % des parts. À l’issue de la saison 2016-2017, le club est promu en Football League One (troisième division anglaise). Au sein de l’élite de la Premier League, le club gallois de Swansea appartient également en partie à ses supporters par l’intermédiaire du Swansea City Sup- porters’ Trust, association détenant 21,1 % du capital social du club, capital qu’il a conservé lors du rachat du Swansea City Asso- ciation Football Club par un consortium américain en 2016 (pour 100 millions de livres sterling). Là encore, les supporters ont pu entrer au capital en 2001, période où l’équipe jouait en 4e division

166

anglaise. S. Szymanski156 cite le trust de Swansea comme exemple particulièrement réussi d’une participation des supporters à la gouvernance d’un club (renégociation de la dette, recrutement de dirigeants compétents, engagement des propriétaires d’investir dans le club, lobbying pour la construction d’un stade, recrutement de grands entraîneurs, motivation des supporters pour venir au stade) puisque Swansea a rejoint la Premier League en 2011 pour ne plus la quitter depuis. En 2010 les supporters d’Arsenal ont été les pre- miers à se regrouper pour acheter collectivement des actions de leur club par l’intermédiaire d’une association « Arsenal Fanshare Society Limited ». Sur les 62 117 actions disponibles, la société en détient aujourd’hui 116, soit environ 0,2 % du capital, ce qui en fait le troisième actionnaire du club. Chaque action qui vaut aujourd’hui environ 14 000 livres sterling est divisée en 100 parts et un tirage au sort est organisé pour désigner les sociétaires qui iront siéger au conseil d’administration d’Arsenal. Les difficultés rencontrées pour acquérir de nouvelles actions (97 % du capital est détenu par les deux actionnaires principaux) ont mis cependant fin au processus d’acquisition début 2015.
En Allemagne, la règle du 50+1 décrite dans le chapitre 1 garantit que les associations à but non lucratif sont majoritaires. Cette règle limite aussi l’entrée d’investisseurs dans les clubs allemands. Ce statut a permis à certaines associations de supporters comme à Hambourg (50 000 adhérents) d’agir directement sur la gestion du club (dans ce cas pas toujours à bon escient). Ainsi, 75 % des actions du Bayern de Munich sont détenues par l’association FC Bayern Munich e.V qui regroupe plus de 187 000 membres. Mais il est néanmoins très rare de voir des groupes de supporters représentés au cœur des clubs allemands comme les conseils de surveillance.
156. S. Szymanski, Money and Soccer, 2015.

167

En France, la place des supporters dans la gouvernance des clubs reste très limitée, voire absente. Quelques initiatives ont pourtant vu le jour récemment. Depuis 2008, la Fédération des Supporters du Havre Athletic Club qui regroupe les associations des supporters du club, est actionnaire de la SASP HAC. En 2013, des supporters du FC Nantes de l’association A la Nantaise ont créé une société par action simplifiée (SAS) destinée à entrer dans le capital du club si ce dernier décidait de l’ouvrir. En 2017, B. Desplas, président de l’En Avant Guingamp a ouvert le capital aux supporters pour que ceux- ci, par l’intermédiaire d’une association Le Club des Kalons EAG, deviennent actionnaires du club. Cette opération a rencontré un fort succès populaire puisque plus de 15 000 supporters ont versé 40 euros pour devenir membre de l’association. D’autres présidents se sont prononcés en faveur de l’actionnariat populaire comme par exemple B. Caïazzo, le président du comité de surveillance de l’AS Saint-Étienne : « Notre projet, c’est que le supporter soit actionnaire en direct. » Au moment du dépôt de bilan de la SASP du SC Bastia et la rétrogradation du club en National 3 (cinquième division), une association, le Socios Étoile Club Bastiais (SECB), a lancé une campagne de crowdfunding afin que les supporters puissent devenir membres de l’association et aider le Sporting : 6 000 fans ont versé 50 euros en 2017. À Marseille, le Massilia Socios Club a été créé en 2016 pour envisager la participation des supporters au capital de l’Olympique de Marseille.
Malgré ces quelques initiatives, force est néanmoins de constater qu’en France, pour l’instant, les supporters payent leur place au stade mais n’ont pas de siège aux clubs.

Source: L' Argent du Football - Luc Arrondel Richard Duhautois (CEPREMAP)